Implementacja nowelizacji ustawy Prawo lotnicze oraz innych aktów prawnych regulujących wykorzystanie bezzałogowych statków powietrznych (BSP) jest odpowiedzią na dynamiczny rozwój technologiczny oraz rosnące zapotrzebowanie na operacje w przestrzeni powietrznej. Dostosowanie przepisów do standardów Unii Europejskiej integruje polskie regulacje z prawodawstwem wspólnotowym i pozwala na efektywniejsze wykorzystanie BSP w różnych dziedzinach życia publicznego i gospodarczego.
Przykładowo, BSP mogą być wykorzystywane w rolnictwie precyzyjnym do monitorowania stanu upraw i optymalizacji nawadniania, co prowadzi do znaczącego wzrostu wydajności produkcji rolnej w Polsce. Kluczowym celem zmian jest nie tylko zapewnienie bezpieczeństwa operacji lotniczych, ale również stworzenie ram prawnych sprzyjających innowacjom.
Cel zmian
Nowelizacja ma na celu implementację kluczowych regulacji unijnych, takich jak:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 dotyczące wspólnych zasad w lotnictwie cywilnym i funkcjonowania Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA);
- Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/945 odnoszące się do systemów BSP i operatorów z państw trzecich;
- Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/947 ustanawiające przepisy operacyjne i procedury eksploatacyjne BSP.
Nowelizacja zakłada harmonizację regulacji w obszarze BSP, zapewniając równowagę między bezpieczeństwem publicznym a rozwojem rynku technologicznego. Proces harmonizacji wiąże się jednak z wyzwaniami, takimi jak dostosowanie infrastruktury do nowych wymagań czy zapewnienie zasobów do skutecznego nadzoru nad przestrzenią powietrzną. Przepisy uwzględniają specyfikę polskiego kontekstu, w tym ochronę infrastruktury krytycznej oraz potrzeby związane z gęstą zabudową miejską.
Główne zmiany w przepisach
Klasyfikacja operacji BSP
Nowe przepisy wprowadzają trzystopniową klasyfikację operacji BSP w oparciu o analizę ryzyka:
- Kategoria otwarta: obejmuje operacje o minimalnym ryzyku, wykonywane w warunkach widzialności wzrokowej (VLOS), z ograniczeniami dotyczącymi masy statku i wysokości lotu;
- Kategoria szczególna: wymaga uprzedniej oceny ryzyka i uzyskania zezwoleń od właściwych organów administracyjnych;
- Kategoria certyfikowana: dotyczy operacji o najwyższym ryzyku, takich jak przewóz osób lub materiałów niebezpiecznych, co wiąże się z obowiązkiem certyfikacji zarówno operatora, jak i systemu BSP.
Podział ten pozwala na precyzyjne dopasowanie wymagań regulacyjnych do charakteru i skali prowadzonej działalności.
Rejestracja operatorów BSP
Wprowadzenie obowiązku rejestracji operatorów BSP w systemie teleinformatycznym prowadzonym przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego (ULC) jest jednym z kluczowych elementów nowelizacji. Rejestracja przynosi operatorom wymierne korzyści, takie jak uproszczony dostęp do zezwoleń, możliwość uczestnictwa w dedykowanych szkoleniach oraz łatwiejsza współpraca z instytucjami publicznymi, wspierając rozwój ich działalności. Obowiązek aktualizacji danych dodatkowo zwiększa przejrzystość systemu i usprawnia identyfikację podmiotów wykonujących operacje BSP.
Rejestry operatorów stanowią również podstawę do szybkiego reagowania w sytuacjach kryzysowych, takich jak naruszenia stref ograniczonego dostępu.
Rozszerzenie nadzoru nad BSP
Nowelizacja znacząco poszerza kompetencje Prezesa ULC, obejmując monitorowanie podmiotów prowadzących szkolenia i egzaminy dla operatorów BSP. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej (PAŻP) uzyskała dodatkowe uprawnienia do zarządzania przestrzenią powietrzną, w tym wyznaczania i modyfikacji stref geograficznych dla BSP. Współpraca między PAŻP a ULC została ustrukturyzowana poprzez formalne porozumienia, co poprawia efektywność zarządzania bezpieczeństwem w przestrzeni powietrznej.
Dodatkowo, nowe przepisy przewidują wprowadzenie opłat za korzystanie z systemów rejestracyjnych i certyfikacyjnych, co pozwala na pokrycie kosztów związanych z ich utrzymaniem.
Regulacje dla BSP
Dodanie nowego działu VIa w ustawie Prawo lotnicze stanowi przełom w zakresie regulacji BSP. Nowy dział obejmuje szczegółowe przepisy dotyczące:
- Zasad eksploatacji BSP;
- Kwalifikacji i certyfikacji operatorów oraz pilotów BSP;
- Mechanizmów ochrony prywatności i danych osobowych;
- Ograniczeń operacyjnych w wybranych strefach powietrznych.
Przepisy te wspierają rozwój technologii BSP, jednocześnie minimalizując ryzyko związane z ich nieodpowiedzialnym użytkowaniem.
Zarządzanie strefami geograficznymi
Jednym z kluczowych elementów nowelizacji jest wprowadzenie mechanizmów zarządzania strefami geograficznymi dla BSP. PAŻP uzyskała uprawnienia do tworzenia, modyfikacji i likwidacji takich stref w zależności od zmieniających się warunków operacyjnych. Strefy geograficzne mają kluczowe znaczenie dla ochrony infrastruktury krytycznej oraz zapewnienia bezpieczeństwa publicznego.
Dodatkowo, w sytuacjach zagrożenia, takich jak wydarzenia masowe czy operacje ratunkowe, możliwe będzie czasowe ograniczanie dostępu do określonych obszarów przestrzeni powietrznej.
Przykłady zastosowań w praktyce
- Monitorowanie infrastruktury krytycznej: BSP mogą być wykorzystywane do nadzorowania strategicznych obiektów, takich jak elektrownie, porty czy gazociągi, co zwiększa efektywność działań prewencyjnych i kryzysowych.
- Wsparcie służb ratowniczych i porządkowych: Ujednolicone procedury umożliwiają szybkie wdrażanie BSP w działaniach ratunkowych oraz monitorowanie sytuacji kryzysowych, takich jak powodzie czy pożary.
- Zastosowania komercyjne: Nowelizacja otwiera nowe możliwości dla przedsiębiorców wykorzystujących BSP w logistyce, inspekcjach przemysłowych czy fotografii lotniczej, zapewniając przy tym bezpieczeństwo operacyjne.
Podsumowanie
Nowelizacja ustawy Prawo lotnicze jest znaczącym krokiem w kierunku integracji polskiego systemu regulacyjnego z europejskim, co ułatwia międzynarodową współpracę w obszarze BSP, zwłaszcza w zakresie wymiany doświadczeń i standardów operacyjnych. Wprowadzenie nowoczesnych mechanizmów nadzoru, rejestracji i zarządzania przestrzenią powietrzną pozwala nie tylko zwiększyć bezpieczeństwo operacji BSP, ale także wspiera rozwój rynku technologicznego i wzmacnia konkurencyjność polskiej gospodarki. Przepisy te tworzą harmonijny system, w którym technologia BSP może być wykorzystywana odpowiedzialnie i efektywnie.
Aktualny status legislacyjny
Na dzień 22 grudnia 2024 r. projekt nowelizacji ustawy Prawo lotnicze został przyjęty przez Sejm i Senat bez poprawek. Obecnie oczekuje na podpis Prezydenta RP, co stanowi ostatni etap procesu legislacyjnego.
Źródła
- Dokument „Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw” (2024).
- Projekt ustawy z dnia 12 listopada 2024 r. (Druk nr 810).
- „Sejm uchwalił nowelizację ustawy regulującą loty dronami w Polsce”, PropertyNews.pl, 20 grudnia 2024.
- „Senat przyjął ustawę bez poprawek”, WNP.pl, 21 grudnia 2024.
- „Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo lotnicze skierowany do Sejmu”, Gov.pl, 8 listopada 2024