Dynamiczny rozwój technologii dronów w ostatnich latach stawia przed prawodawcami wiele wyzwań. W odpowiedzi na rosnące zagrożenia związane z niekontrolowanym użytkowaniem bezzałogowych statków powietrznych (BSP), Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał 6 lutego 2025 roku nowelizację ustawy Prawo Lotnicze. Dokument ten wprowadza istotne zmiany, zwłaszcza w zakresie uprawnień służb do interwencji wobec dronów oraz odpowiedzialności operatorów.
Nowe kompetencje wobec dronów – co zmienia nowelizacja?
Jednym z kluczowych zapisów nowej ustawy jest możliwość natychmiastowej interwencji wobec dronów, które mogą stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi, porządku publicznego lub mogą być użyte do celów terrorystycznych. Zgodnie z nowymi przepisami, odpowiednie służby uzyskały prawo do:
- Zniszczenia drona – w sytuacji bezpośredniego zagrożenia,
- Unieruchomienia bezzałogowego statku powietrznego, na przykład poprzez zastosowanie środków zakłócających sygnały sterujące,
- Przejęcia kontroli nad lotem drona.
Te środki mają być stosowane w sytuacjach kryzysowych, kiedy dron zagraża bezpieczeństwu lub stabilności przestrzeni powietrznej.
Poniższa tabela przedstawia incydenty oraz służby uprawnione do wyżej wymienionych działań:
| Incydent 1a: Działanie bezzałogowego statku powietrznego zagraża lub może zagrozić życiu/zdrowiu ludzi lub zwierząt |
Incydent 1b: Działanie statku powietrznego stwarza lub może stworzyć zagrożenie dla chronionych obiektów/obszarów |
Incydent 1c: Działanie statku powietrznego zakłóca lub może zakłócić przebieg imprezy masowej/bezpieczeństwo uczestników |
Incydent 1d: Działanie statku powietrznego stwarza lub może stworzyć uzasadnione podejrzenie, że może zostać użyty jako środek ataku terrorystycznego |
Incydent 1e: Działanie statku powietrznego stwarza lub może stworzyć zagrożenie bezpieczeństwa ruchu lotniczego, statku powietrznego lub życia i zdrowia załogi/pasażerów |
Incydent 1f: Działanie statku powietrznego utrudnia lub może utrudnić ruch lotniczy, powodując jego wstrzymanie lub ograniczenie |
Incydent 2a: Bezzałogowy statek powietrzny, wbrew zakazowi, wykonuje operację nad chronionymi obiektami SZ RP |
Incydent 2b: Bezzałogowy statek powietrzny wykonuje operację nad obiektami, urządzeniami lub obszarami istotnymi dla bezpieczeństwa lub obronności państwa |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego | X | X | X | X | X | X | X | |
| Funkcjonariusze Agencji Wywiadu | X | X | X | X | X | X | X | |
| Funkcjonariusze Służby Kontrwywiadu Wojskowego | X | X | X | X | X | X | X | |
| Funkcjonariusze Służby Wywiadu Wojskowego | X | X | X | X | X | X | X | |
| Funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego | X | X | X | X | X | X | X | |
| Funkcjonariusze Policji | X | X | X | X | X | X | X | |
| Funkcjonariusze Straży Granicznej | X | X | X | X | X | X | X | |
| Funkcjonariusze Służby Ochrony Państwa | X | X | X | X | X | X | X | |
| Funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej | X | X | X | X | X | |||
| Funkcjonariusze Służby Więziennej | X | X | X | X | X | X | ||
| Funkcjonariusze Straży Marszałkowskiej | X | X | X | X | X | X | ||
| Inspektorzy Biura Nadzoru Wewnętrznego | X | X | X | X | X | |||
| Żołnierze Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej | X | X | X | X | X | X | X | |
| Żołnierze Żandarmerii Wojskowej | X | X | X | X | X | X | X | X |
| Żołnierze zawodowi wyznaczeni na stanowiska służbowe w SKW/SWW | X | X | X | X | X | X | X | |
| Pracownicy służby ochrony lotniska | X | X | X | X | X | |||
| Strażnicy leśni | X | X | X | X | X | |||
| Pracownicy ochrony specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych | X | X | X | X | X | X | X | |
| Pracownicy wewnętrznych służb ochrony działających na terenach jednostek organizacyjnych podległych lub podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej/nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej | X | X | X | X | X | X | X |
Kto ponosi odpowiedzialność za skutki interwencji?
Nowelizacja precyzyjnie określa odpowiedzialność za szkody powstałe w wyniku interwencji. Ustawa jasno precyzuje, że:
„Za szkody powstałe w wyniku zniszczenia albo unieruchomienia bezzałogowego statku powietrznego albo przejęcia kontroli nad jego lotem odpowiada pilot bezzałogowego statku powietrznego lub operator systemu bezzałogowego statku powietrznego zniszczonego albo unieruchomionego albo nad którego lotem przejęto kontrolę.”
To oznacza, że operatorzy muszą być świadomi konsekwencji swoich działań. Jeśli dron znajdzie się w przestrzeni, w której jego obecność jest niepożądana lub stanowi zagrożenie, a służby zdecydują się na interwencję, odpowiedzialność za wynikające z niej szkody spadnie na użytkownika lub operatora systemu.
Wysokie kary dla operatorów dronów
Nowa ustawa wprowadza również surowe kary finansowe dla operatorów i pilotów dronów za nieprzestrzeganie przepisów. Wysokość kar zależy od rodzaju naruszenia i może sięgać nawet 15 000 zł. Na przykład, brak rejestracji operatora w odpowiednim rejestrze może skutkować karą w wysokości 10 000 zł, a wykonywanie operacji w kategorii „certyfikowanej” z naruszeniem określonych wymogów operacyjnych może prowadzić do nałożenia kary w wysokości 15 000 zł.
Dodatkowo, operatorzy dronów o masie startowej od 0,25 kg do 20 kg są zobowiązani do posiadania obowiązkowego ubezpieczenia OC. Brak takiego ubezpieczenia może skutkować dodatkowymi sankcjami.
Wprowadzenie tak wysokich kar ma na celu zwiększenie świadomości i odpowiedzialności wśród użytkowników dronów oraz zapewnienie bezpieczeństwa w przestrzeni powietrznej. Operatorzy powinni dokładnie zapoznać się z nowymi przepisami i przestrzegać ich, aby uniknąć dotkliwych konsekwencji finansowych.
Terminy wejścia w życie nowych przepisów
Ustawa została podpisana przez Prezydenta 6 lutego 2025 roku i zgodnie z procedurą zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw nie później niż 14 lutego 2025 roku. Nowe przepisy wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, co oznacza, że operatorzy dronów powinni być przygotowani na obowiązywanie nowych regulacji od końca lutego 2025 roku.
Bezpieczeństwo przestrzeni powietrznej – kluczowy cel
Wprowadzenie nowych uprawnień jest odpowiedzią na rosnące ryzyko związane z rosnącą liczbą dronów w przestrzeni powietrznej. W ostatnich latach obserwuje się coraz więcej incydentów związanych z nieautoryzowanymi lotami dronów, które zakłócają pracę lotnisk, narażają ludzi na ziemi czy mogą zostać wykorzystane do działań przestępczych. Ustawa daje służbom narzędzia do szybkiego reagowania i minimalizacji ryzyka poważnych incydentów.
Możliwe konsekwencje dla operatorów dronów
Dla użytkowników dronów nowe przepisy oznaczają konieczność zachowania jeszcze większej ostrożności i świadomości prawa. Operatorzy będą musieli dokładnie przestrzegać istniejących przepisów, w tym ograniczeń lotów nad obszarami zakazanymi, jak lotniska, strategiczne obiekty państwowe, zgromadzenia publiczne czy tereny wojskowe. Każde naruszenie może bowiem prowadzić do zniszczenia drona i konsekwencji finansowych wynikających z odpowiedzialności za ewentualne szkody.
Nowe standardy bezpieczeństwa
Nowelizacja ustawy Prawo Lotnicze wyznacza nowe standardy bezpieczeństwa w przestrzeni powietrznej. Przeniesienie odpowiedzialności na operatorów ma zmotywować ich do stosowania się do przepisów i minimalizowania ryzyka. Dla całego sektora lotniczego jest to wyraźny sygnał, że dynamiczny rozwój technologii bezzałogowych statków powietrznych musi iść w parze z odpowiednimi regulacjami i środkami zapewniającymi bezpieczeństwo.
Nowe przepisy, podpisane przez Prezydenta RP, stanowią istotny krok w kierunku modernizacji polskiego prawa lotniczego. Wyposażenie służb w szerokie uprawnienia interwencyjne oraz przeniesienie odpowiedzialności za szkody na operatorów dronów ma na celu podniesienie standardów bezpieczeństwa w przestrzeni powietrznej. W dobie dynamicznego rozwoju technologii dronów takie regulacje są niezbędnym elementem skutecznego zarządzania przestrzenią powietrzną i ochrony życia oraz mienia obywateli.
Operatorzy muszą teraz bacznie śledzić swoje loty, dbać o legalność swoich działań i być gotowi na konsekwencje wynikające z ewentualnych naruszeń. Nowe prawo to wyzwanie, ale i szansa na poprawę bezpieczeństwa i profesjonalizację w użytkowaniu bezzałogowych statków powietrznych.